چرا شمارگان ۷۰۰ نسخه‌ای محبوب ناشران تهران قدیم بود؟
تاریخ انتشار: ۵ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۴۷۷۴۵۱
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: صنعت چاپ در ایران تاریخ پرفراز و نشیبی و در عین حال جذابی را پشت سر گذاشته است. در دوران قاجار بویژه از دوره ناصرالدین شاه با ایجاد دارالفنون و دارالترجمه و دارالطباعه روند چاپ در ایران به وضعیت صنعتی شدن نزدیک شد.
تأسیس دارالفنون باعث شد تا دانش پژوهان این نهاد به کتب درسی نیاز پیدا کنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
پس از ایجاد چاپخانه در تهران، روند دسترسی مردم به منابع متفاوت شد، اما رویکرد به کتاب چاپی مانند هر چیز مدرن دیگر متفاوت بود. ضرورت دارد که پژوهشی درباره نکات فرهنگ عامه‌ای در زمینه چاپ کتاب از دوران قاجاریه انجام شود. جعفر شهری در کتاب «تهران قدیم» به چند مورد از این نکات اشاره کرده است.
درباره «طهران قدیم»
یکی از معدود پژوهشگران درباره تهران قدیم زنده‌یاد جعفر شهری است. او در سال ۱۲۹۳ در یکی از قدیمی‌ترین محلات تهران یعنی محله عودلاجان به دنیا آمد. از دوران کودکی به دلیل تنگدستی در بسیاری از مشاغل آن روز تهران به تلاش معاش پرداخت و از همین رهگذر صنف‌واژه‌های آن شغل‌های مختلف و همچنین رموز آن و مباحث فرهنگ‌عامه‌ای مرتبط با آنها را آموخت.
اینکه بازاری به دو صنف صحاف‌ها و کتاب‌نویس‌ها اختصاص یافته بود یکی از آن جهت که کتاب‌های قدیمی برای مردم در حکم جواهر بود که نسل به نسل از آن نگهداری می‌کردند، لاجرم لازم به مرمت می‌آمد و دیگر خطاطی که از هنرهای والا و گرانقدر به حساب می‌آمد که علاوه بر رفع احتیاج مراسلات و نامه نگاری که در هر محل زیاده بر چند سواددار و قلم به دست که بتواند رفع احتیاج نماید، یافت نمی‌شد
زنده یاد شهری از کودکی شاهد اتفاقات مهمی از تهران اواخر قاجار بود و از دهه ۲۰ نیز خاطرات خود و مشاهداتش از تهران و مباحثی از فرهنگ عامه را که در حال فراموشی بودند، نوشت. یادداشت‌هایی که در آینده به دو کتاب مهم مجموعه پنج جلدی «طهران قدیم» و مجموعه ۶ جلدی «تاریخ اجتماعی طهران در قرن سیزدهم» تبدیل شده و نام او را به عنوان مهمترین تاریخ‌نگار و پژوهشگر شهر تهران در دل تاریخ فرهنگ ایران ثبت کرد.
این دو کتاب روایت زنده‌ای را از تاریخ اجتماعی و فرهنگ عامه مردم جامعه سنتی تهران به مخاطبان ارائه می‌کنند. شهری دلیل نوشتن تاریخ را علاقه‌مندی‌اش به عبرت‌آموزی از زاویه انسانی و کیفی آن در شناخت و معرفی مردم قرون و اعصار و سردرآوردن از وضع و زندگی و چگونگی حالات آنان می‌داند و این معنی را با بیان روایتی از دیدار ناصرالدین شاه با میرزای جلوه شرح کامل می‌دهد.
کتاب «طهران قدیم» یک کتاب خاص درباره تهران است. شهری در این کتاب به مردم و آنچه به توده و اجتماع و اکثریت مردم مربوط بوده است، پرداخته و با نگاهی تیز و انتقادی اوضاع و احوال و کم و کیف کسب و کار، داد و ستد، معاشرت، مسکن و مأوا، رفتار و گفتار، عیش و عزا، عادات و آداب، سنن و معتقدات و گرایش‌های مردم را در دوران‌های قاجاریه و پهلوی اول پیش ترسیم می‌کند. از دیگر کتاب‌های او درباره تهران کتاب جذاب «قند و نمک» است که مجموعه‌ای از تکه‌کلام‌ها و اصطلاحات اصیل تهرانی را با پیشینه تاریخی و شانیت ساختشان را به مخاطبان ارائه می‌کند.
مجموعه ۵ جلدی «طهران قدیم» را نمی‌توان در زمره آثار علمی در حوزه تاریخ‌نگاری دانست به همین علت مطالب از روش تدوین خاصی پیروی نمی‌کند. تنها دسته بندی مطالب در این است که جلد پنجم (انتهایی) این مجموعه به طور کل به دستور پخت غذاهای سنتی تهران قدیم اختصاص پیدا کرده است. با این اوصاف اما روایات حیرت‌انگیز درج شده در این کتاب با دقت نظر نویسنده در شرح دقیق جزئیات این رویدادها و همچنین همه رئوس زندگی اجتماعی تهران قدیم، این مجموعه را خاص و «یکه» می‌کند. شاید اگر تلاش زنده‌یاد شهری نبود این روایت‌ها از تهران به فراموشی سپرده شده و در دل تاریخ دفن می‌شدند.
زنده‌یاد شهری در مجلد دوم از این مجموعه ضمن شرح بازارهای قدیم تهران و توضیح مشاغل پیرامون این بازارها و بیان نکات فرهنگ عامه‌ای و خاطرات خود بخشی را نیز به توضیح بازار صراف‌ها و چاپخانه‌های قدیمی تهران اختصاص داده است. این توضیح او نکته جالبی را پیرامون انتشار کتاب بیان می‌کند. گویا معدود ناشران آن دوران کتاب‌هایی که از قبل می‌دانستند مشتری چندانی نخواهد داشت با شمارگان هفتصد نسخه چاپ می‌کردند و انتخاب این عدد دلیل جالبی داشت که در ادامه می‌توانید آن را بخوانید:
بازار صحاف‌ها در تهران
... دیگر بازاری شرقی غربی از سه راه بازار مسگرها به سبزه میدان که هنوز هم سرپاست بود که صحاف‌ها و کتاب‌نویس‌ها در آن می‌زیستند. شغل صحاف‌ها صحافی کتاب‌های تازه و تعمیر و تجلید و شیرازه کتاب‌های کهنه بود و کار دومی رونویسی و استنتاخ از کتب، چه هنوز چنانچه باید کار چاپ سر و سامان نگرفته پا از یکی دو چاپخانه سنگی ابتدایی فراتر نگذارده بود و دیگر خطاطی که صفحات کتاب و قرآن را نوشته و آماده چاپ می‌ساختند، در واقع حروف‌چینی و فرم بندی که در این بازار با قلم روی کاغذ آماده، غلط گیری و شماره گذاری می‌شد آنگاه روی سنگ چاپخانه برگشته در آنجا به طریقه افست تیزآب خورده، مهیای چاپ می‌شد.
غیر از کتب درسی و قرآن و کتاب دعا و تقویم کمتر کتابی بود که تیراژی قابل توجه داشته باشد، چنانچه بزرگترین رقم هر چاپ کتاب از متفرقه هفتصد مجلد بود که آخرین رقم بود
دیگر حاشیه بندی و سرلوحه سازی و تذهیب کتاب‌های خطی و کتب معتبر و طلا و لاجوردکاری و حاشیه بندی خطوط ارزشمند مانند فرامین سلاطین و حکام و وزرا و دیگر تابلوسازی از خطوط عجیبه از نسخ، تعلیق، ثلث، شکسته و رقعی و جملات و ابیات بی نقطه و پیوسته غیرمتقاطع مانند الهمصلعلیمحمد (الهم صل علی محمد) و کاغذنویسی‌های معتبر مانند عریضه نگاری و تظلم خواهی از بزرگان و قباله‌نگاری‌های نکاح اعیان و اشراف همراه تزئین و ترصیع کامل که همه در این بازار انجام می‌گرفت. با روی کار آمدن چاپخانه‌های حروف سربی و زیاد شدن سواددار ساعت‌فروش‌ها و چند نوع دیگر از کسبه جای صحاف‌ها را در بازار گرفته تا امروزه که به کلی از صورت اولیه خارج شده بازاری هردمبیل و آش شله قلمکار شده است.
اهمیت کتاب بین تهرانی‌ها
اینکه بازاری به این دو صنف اختصاص یافته بود یکی از آن جهت که کتاب‌های قدیمی برای مردم در حکم جواهر بود که نسل به نسل از آن نگهداری می‌کردند، لاجرم لازم به مرمت می‌آمد و دیگر خطاطی که از هنرهای والا و گرانقدر به حساب می‌آمد که علاوه بر رفع احتیاج مراسلات و نامه نگاری که در هر محل زیاده بر چند سواددار و قلم به دست که بتواند رفع احتیاج نماید، یافت نمی‌شد تا آن حد که برای خواندن یک نامه که از جایی رسیده بود باید خانه به خانه عقب سواددار بگردند، به کار هرگونه تعلیم و تعلم نیز می‌آمد که جمیع کتب اعم از درسی، علمی و دینی برای چاپ بوسیله همین گروه نوشته می‌شد و دیگر اینکه هنوز کتب دست‌نویس دارای مزیت و اعتباری زیادتر از کتاب‌های چاپی بودند و در آخر اینکه کتاب‌های سطح بالا که خریدار اندک داشتند و چاپ‌شان مقرون به صرفه و صلاح در نمی‌آمد دست‌نویس شده طبق سفارش و وسیله اینان آماده می‌شد.
کتاب‌های هفتصد نسخه‌ای
لازم به توضیح است که غیر از کتب درسی و قرآن و کتاب دعا و تقویم کمتر کتابی بود که تیراژی قابل توجه داشته باشد، چنانچه بزرگترین رقم هر چاپ کتاب از متفرقه هفتصد مجلد بود که آخرین رقم بود و عدم اهمیت و اقبال مردم را بر آن معلوم می‌کرد که فروش همان نیز تا سال‌ها طول می‌کشید و تعیین عدد هفتصد هم برای چاپ کتاب یمن این عدد و شگون آن بود که زودتر به فروش برود چه به حساب ابجد عدد هفتصد مساوی با عدد جمله «من عنده ام الکتاب» از قرآن بود که هر ناشر به آن توجه می‌کرد.
کد خبر 5639740منبع: مهر
کلیدواژه: کتاب و کتابخوانی تهران قدیم صنعت نشر کتاب و کتابخوانی معرفی کتاب فرهنگسرای اندیشه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بنیاد ملی بازی های رایانه ای ترجمه انتشارات راه یار حوزه هنری ادبیات کودک و نوجوان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تازه های نشر نشر نی انتشارات شهید کاظمی صنعت نشر طهران قدیم رفع احتیاج تهران قدیم فرهنگ عامه چاپ کتاب زنده یاد صحاف ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۴۷۷۴۵۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا بازارگردانی به بورس و فرابورس واگذار شد؟
وجود چالش‌هایی در مصوبه سال ۹۹ بورس مبنی بر الزام شرکت‌ها به داشتن بازارگردان، موجب بازنگری سازمان بورس در مصوبه و تصویب مصوبه جدید واگذاری بازارگردانی به بورس و فرابورس شد.
به گزارش مشرق، شرکت بورس تهران در سال ۹۹ همزمان با وضعیت نزولی بازار سرمایه با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد با توجه به اهمیت الزامات نقدشوندگی بازار و لزوم تنظیم عرضه و تقاضا جهت حفظ ثبات بازار سرمایه و صیانت از حقوق سهامداران، لازم است بازارگردانی از سوی ناشران و سهامداران در پذیرش شرکت‌ها الزامی شود.
بر این اساس هر ناشر ثبت شده در سازمان بورس مکلف شد از بازارگردان استفاده کند و کلیه ناشران قرارداد بازارگردانی با بازارگردان منعقد کردند.
بررسی چالش‌های مصوبه سال ۱۳۹۹ بورس
در این میان وجود چالش‌هایی در مصوبه سال ۹۹، مشکلاتی ایجاد کرد که سازمان بورس را برآن داشت تا مصوبه را مورد بازنگری قرار دهد.
یکی از چالش‌های مصوبه سال ۹۹ انبوه منابع ناشران بود که منابع مالی آنها می‌توانست صرف تولید، سرمایه در گردش و پروژه‌های شرکت‌ها شود، اما صرف بازارگردانی شده بود.
چالش دیگر ممنوعیت تملک سهام شرکت‌های اصلی بر شرکت‌های فرعی زیر مجموعه بود که در پی آن باعث می‌شد یک ناشر، خود مالک سهام شرکت اصلی شود.
براین اساس مقرر شد مصوبه سال ۹۹ بازنگری شود و جلساتی با بورس و فرابورس برای ارائه راهکارهای لازم برای خروج از این چالش‌ها تشکیل و تصمیماتی اتخاذ شد.
در نهایت طی روزهای گذشته با تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، بازارگردانی از حالت الزامی خارج و در اختیار بورس و فرابورس قرار گرفت و در کنفرانس خبری با حضور مدیران سازمان و بورس و فرابورس به جزئیات این مصوبه پرداخته شد.
به گفته عیوضلو عضو هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهاداردر بازارهای بورس تهران، بازار اول و دوم فرابورس مصوبه سال ۹۹ از حالت الزام خارج شده است و این اختیار به بورس و فرابورس واگذار شد که اگر ناشری می‌خواهد از بازارگردان استفاده کند به این کار ادامه دهد.
عضو هیئت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه ناشران بازار اول بورس، همچنان می‌توانند بازارگردان داشته باشند اظهار کرد: دیگر ناشران نیز در طی زمان با هماهنگی بورس و فرابورس برای الزام داشتن و یا عدم استفاده از بازارگردانی آنها تصمیم‌گیری می‌شود.
لغو مصوبه سال ۹۹ به معنای حذف بازارگردانی نیست
همچنین گودرزی مدیرعامل بورس تهران با ارائه توضیحاتی درباره لغو مصوبه سال ۹۹ گفته است حدود ۲.۵ درصد از ارزش معاملات سهم بازارگردان است که نشان می‌دهد در نقد شوندگی اثر بالایی ندارند.
به گفته گودرزی تا ۲ ماه آینده اسامی شرکت‌های بورسی که از بازارگردانی معاف هستند اعلام خواهد شد و شرکت‌هایی که ملزم به بازارگردانی هستند نیز مشخص می‌شود.
مدیرعامل بورس تهران معتقد است لغو مصوبه سال ۹۹ به معنای حذف بازارگردانی نیست و تنها اختیار بازارگردانی را به بورس و فرابورس واگذار می‌کند.
منبع: میزان
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت